a) Zona qendrore me siperfaqe 14,046 Ha, e shenuar ne harte me "ZQ" perfshine habitatet kryesore natyrore.Ajo percaktohet si zone me vlera te larta per natyren dhe biodiversitetin dhe ne te zbatohet shkalla e pare e mbrojtjes , qe siguron nje territor te pa shqetesuar (kurora e vargmalit te Shebenikut)
b) Zona e perdorimit te qendrueshem me siperfaqe 5,253 Ha, e shenuar ne harte me "ZPQ". Ne kete zone
perfshihen habitate, pyjore e kullosore, pothuajse natyrore, perreth zones qendrore, per te cilen ajo sherben
si zone buferike. Ne kete zone lejohen veprimtari ekonomike sezonale si (kullotja, grumbullimi i bimeve
mjekesore, prodhimeve te dyta te pyllit) te cilat nuk cenojne integritetin ekologjik te ekosistemit dhe ushtrohenvetem me leje mjedisore. Ne zonen e perdorimit te qendrueshem zbatohet shkalla e dyte e mbrojtjes(Pyjet dhe kullotat ku nderhyhet me sezone.
c) Zona rekrative me siperfaqe siperfaqe 2,209 Ha, e shenuar ne harte me "ZR", perben zonen me mundesi rekrative, ne natyre te hapur, ne perputhje me funksionet e zones se mbrojtur,vlerat ekologjike, te peisazhit dhe vlerat turistike e kulturore. Ne kete zoneperfshihen pjeset pyjore, kullotat, livadhet dhe tokat bujqesore ne Letem, Fushe Studen e Stebleve. Ne zonen rekrative zbatohet shkalla e trete e mbrojtjes.
d) Zona e perdorimit tradicional, me siperfaqe 12,420 Ha, e shenuar ne harte me "ZPT", ku mundesohet vazhdimi i veprimtarive tradicionale dhe eonomike, e ku mund te ushtrohen veprimtari te reja, vetem me leje mjedisore dhe per rastet e trashigimise kulturore me leje te Ministrit te Turzimit Kultures Rinise dhe Soporteve dhe te sherbimit Arkeologjik. Ne kete zone perfshihen territoret bujqesore, ujore e pyjore, ato rreth qendrave te banuara , kryesisht te perdorura nga banoret. Ne zonen e perdorimit tradicional zbatohet shkalla e kater e mbrojtjes.
Popullisa
Ne hapsiren e parkut kombetar perfshihen 6 Njesi te Qeverisjes Vendore : Komuna Stebleve,Lunik,Qender,Hotolisht,Qukes dhe Rrajce .
Fshatrat qe gjenden mbrenda hapsires se parkut Kombetare jane : Fshati Stebleve,Fushe Studen, Llange, Letem , Zgosht,Fshati Dorez, Gizavesh, Qarrishte , Librazhd Katund , Dragostunje, Hotolisht, Vehcan, Vulcan, Kokreve, Menik,Skroske,Rrajce Bardhaj dhe Skenderbej.
Menaxhimi dhe Administrimi i Parkut Kombetare "Shebenik - Jabllanicë "
E gjithe hapsira e ketij parku menaxhohet dhe administrohet nga Ministria e Mjedisit nepermjet Drejtorise te Sherbimit Pyjore Librazhd e perfshire ne sektore pyjore : Qarrishte, Rrajce dhe Prrenjas. Ne total ne funksion te parkut punojne 5 persona te cilet kryejne me shume rolin e mbrotjes. Ata kane mjaf veshtiresi persa i perket mberritjes ne park, mungese logjistike dhe mungese organizative ku behet fjale per nje strukture me vete per menaxhimin e parkut.
Plani i Menaxhimit te Parkut Kombetare "Shebenik - Jabllanicë "
Plani i menaxhimit per Parkun Kombetare "Shebenik - Jabllanicë " eshte duke hartuar nga kompania private IUCN me fondet e Qeverise Shqiptare dhe asaj Italiane. Ky plan ka disa etapa te cilet jane : Grumbullimi informacionit paraprak,trajinimin e eksperteve lokal , puna ne terren me grupe sipas ceshtjeve te caktuara (grupi i flore, faunes, Ujit dhe Ceshtjeve social ekonomike), pas grumbullimit te dhenave dhe ekspertizes shekencore do te pergatitet per hedhjen ne programet perkatese kompjuterike.
Komponenti i dyte i ketij projekti zbatimi i disa aktiviteteve qe kane te bejne me zhvillimin e qendrushem te parkut . ( godina, miniprojekte,etj).
Flora dhe Fauna
Parku Kombetare "Shebenik - Jabllanice" eshte i pasur me specie te flores e faunes, megjithese disa jane shume te rralla (ne rrezik zhdukjeje)
Specie kryesore te flores jane:
Ahu, Pisha e zeze, Bredhi, Dushqet, Bushi dhe me rralle takohen Meshtekna, Arrneni, Frasheri, Ajdesi, Panja, Ajshja, Shelgu, Lisi, Lajthia, Shkoza, Melleza, Vidhi, Vodheza e eger, Qershia e eger, Boronica, Gorrica, Dardha e eger, Trendafili i eger, Çaji i malit, Sanza, etj.
Speciet kryesoe te faunes jane:
Ariu i murrme, Ujku, Vjedulla, Dhelpra, Ketri, Nusja e lales, Shqiponja, Skifteri. Me te rralle jane: Zardafi, Derri i eger, Kaprolli, Dhia e eger, Rreqebulli, Gjeli i eger, Trofta e malit, etj.
Hidrologjia :
Kjo zone eshte mjaft e pasur me burime ujore te formave te ndryshme , mbizoteroje lumejt, perrejte, perroska , liqenet dhe rezervuare .
Lumejte kryesore jane : Lumi i Qarrishtes dhe Lumi i Bushtrices te cilet derdhen ne Lumin Shkumbin.
Liqenet Akullnajore ne Shebenik jane liqene te cilet karikohen gjate stines se dimrit me debore e akuj dhe qe mbajne uje gjate gjithe kohes, por ka dhe liqene qe kane dhe burime ujore ne mbrendesi , jane gjithsej 17 liqene te vegjel te mrekueshme per nga pikpamje ekologjike dhe turistike .
Tradita dhe Kultura
Popullsia qe banon aktualisht ne zonen e parkut eshte pothuajse autoktone me tradita te lashta ne art dhe kulture si psh. Kenget,vallet, veshjet tradicionale , gatime etj.
Ne kete zone ka dhe ndryshime mes fshatrave persa i perket ketyre aspekte gje qe e ben me atraktive dhe me terheqese per vizitore por qe edhe i jep nje larmi folklorit vendas. Jane shume tradita dhe shume aktivitete qe do te permenden ne vazhdimesi ne artikujt e tjere te kesaj faqeje .
Turizmi ne Parkut Kombetare "Shebenik - Jabllanicë "
Per vete rendesine qe ka ky park si nga ana ekologjike por edhe nga ana folkloristike dhe traditave ne art dhe muzik , e bejne kete vend mjaft atraktiv per te huaj por edhe te vendasve. Duhet nje pune akoma me e madhe e shoqerise civile, strukturave lokale dhe qendrore per ta promovuar kete park, sepse ka shume resurse qe jane ne interes te vizitoreve apo turisteve. Monumentet e natyre dhe monumentet e kultures jane nje burim i madh per te interesuarit e ndryshem .
Evenimentet ne Parkun Kombetare "Shebenik - Jabllanicë "
Jane disa festa lokale te organizuar nga vete komuniteti qe i japin nje rendesi ketij parku ,ato organizohen ne vende te ndryshme gjate stines se veres duke filluar nga :
- Festa e Luleve ne Stebleve
- Festa Qarrishtes ne perkujtim te hebrejve
- Festa artistike kulturore e fshatit Dorez
- Festa e Hotolishtit
- Festa e Komune Lunik
- Festa e Valles Rrajcare
etj.
Ky material nuk eshte perfundimtare , po punohet per permiresimin dhe shtimin me informacione shtese , ju faliminderit ..!
Pergatiti : Ing.Fatmir Brazhda
